در حالی كه وزارت امور خارجه و وزارت دفاع هند وجود هرگونه پایگاه نظامی امریكایی در كشور هند را تكذیب كرده بودند دریاسالار 'روبرت ویلارد' فرمانده نیروهای نظامی امریكا مستقر در پاسیفیك (PACOM) طی ارائه گزارشی به كنگر امریكا از حضور نیروها امریكایی در هند و چهار كشور همسایه این كشور خبر داد. ویلارد در گزارش خود اذعان نموده است كه نیروهای امریكا در كشور هند و در مرز كشورهایی همچون نپال، بنگلادش، سریلانكا و مالدیو حضور دارند. همچنین نیروهای ویژه امریكا با عنوان 'تیم های همكاری پاسیفیك' علاوه بر هند در نپال، بنگلادش و سریلانكا نیز حضور دارند.

اخیرا وزارتخانه های دفاع و خارجه هند اعلام كرده بودند كه حضور این نیروها بطور موقتی برای انجام مانور نظامی است و نیروهای امریكایی در هیچ ظرفیتی در خاك هند مستقر نیستند. اما گزارش ژنرال ویلارد بیانگر آن است كه نیروهای امریكایی در جنوب هند مستقر شده اند تا جلوی هرگونه حمله احتمالی به هند را بگیرند. دلایل دیگری كه توسط این ژنرال ذكر شده عبارتست از: مبارزه با دزدی دریایی، قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان، مبارزه با فعالیت های شورشی، آموزش نیروهای هندی برای مبارزه با تروریسم و تهدیداتی از جمله لشكر طیبه. هرچند مقامات هندی وجود پایگاههای امریكایی در این كشور را تكذیب كرده اند اما موضوع آموزش و هكاری های نظامی و همچنین انجام مانور را تایید كرده اند. 'كمال الدین احمد' معاون سیاسی وزیر كشور هند اعلام كرده است كه نیروهای امریكایی در هند پایگاهی ندارند.

* اظهارات و رویكردهای متفاوت

--------------------------------------

با توجه به اظهارات مقامات دو كشور می توان گفت كه همكاری هر یك از دو كشور هند و امریكا بیانگر آن است كه در روابط و همكاری های نظامی دو كشور منافع موازی و مشتركی وجود دارد كه هر یك از دو كشور را به سمت همكاری نظامی با یكدیگر سوق داده است اما هر كدام از این كشورها می خواهند این همكاری را بر اساس منافع حداكثری خود معرفی كنند. یعنی نوع نگاه دیگر واحدهای سیاسی به این رابطه نیز برای آنها حائز اهمیت است.

رویكرد هند در چارچوب واقعیت های داخلی كشور هند و مبادلات منطقه ای می گنجد. در سطح منطقه همواره همكاری هند و امریكا عامل نگرانی و گاهی واكنش پاكستانی ها به عنوان رقیب منطقه ای هند بوده است. اكنون كه هند و پاكستان در حال مدیریت بحران روابط دوجانبه می باشند، مقامات هند نمی خواهند دوباره اوضاع از ثبات به بی ثباتی و یا به روند اتهام و رفع اتهام تغییر یابد. تاكنون چندین با مذاكرات هند و پاكستان پس از سالها تنش برگزار شده است. در سطح داخلی نیز همواره مخالفت اساسی از سوی گروههای داخلی هند در مورد رابطه با امریكا وجود داشته است. یكی از مهمترین و سرسخت ترین مخالفان روابط هند و امریكا، گروههای كمونیست می باشند. احزاب كمونیست هند ضمن انتقاد به حضور نظامی امریكا در هند از دولت خواسته اند تا دلیل این پنهان كاری را توضیح دهد. این دو عامل سبب شده هند نسبت به حضور نیروهای امریكایی بزرگ نمایی نكند تا ضمن حفظ روابط با پاكستان از انتقادات داخلی در امان باشد.

در مقابل رویكرد امریكا كاملا متفاوت با هند است. امریكا به دنبال نمایش قدرت است و حضور نیروهای امریكا در هند و چهار كشور نپال، بنگلادش، سریلانكا و مالدیو می تواند نشانه ای قابل توجه از حضور امریكا در اقیانوس هند باشد. به عبارتی امریكا می خواهد با پشتوانه نیروهای نظامی خود افسانه های 'ابرقدرت بودن' و 'كدخدایی امریكا' را احیا كند. حتی می تواند گفت كه امریكا با انجام این دسته از اقدامات به دنبال افزایش اعتماد شركای آسیایی خود می باشد تا امریكا را به عنوان بازیگر كلیدی معرفی كند.

در این راستا 'هیلاری كلینتون'، وزیر خارجه آمریكا در نوامبر سال گذشته میلادی (آبان 1390) در نشریه 'فارین پالیسی' مقاله ای با این تیتر نوشت كه 'آمریكا سده خود در اقیانوس آرام را پیش رو دارد'. هسته اصلی مقاله خانم كلینتون آن است كه اتفاقات و رویدادهای جهان از این پس در آسیا نهفته است. به این معنا كه آمریكا همان رویه ای را كه در اروپا و بعد از جنگ جهانی دوم در پیش گرفت در این منطقه نیز در پیش می گیرد، یعنی تشكیل شبكه ای قابل اعتماد از نهادها و روابط در آسیا. در همان زمان اوباما، ضمن سفر به حوزه اقیانوس آرام در برابر پارلمان استرالیا در كانبرا گفت: كاهش مخارج دفاعی آمریكا به قیمت از دست دادن روابط ما با آسیا و حوزه اقیانوس آرام و حضور نظامی در این منطقه نخواهد بود بلكه آمریكا حتی بعد از كاهش بودجه نظامی خود سربازانش را در استرالیا مستقر می كند.

** اهداف موازی در روابط نظامی هند و امریكا

---------------------------------------------------

در سال 2001 هند به امریكا پیشنهاد استفاده از تجهیزات دفاعی هند را جهت مقابله با القاعده و طالبان در افغانستان ارائه داد و در سال 2002 هند، امنیت كشتی های امریكایی كه از تنگه مالاكا عبور می كردند را تامین نمود. همچنین دو كشور به تبادل تجربیات خود در زمینه های مختلف نظامی پرداخته اند. بر اساس توافقی كه در سال 2002 بین دو كشور امضا شد دهلی نو و واشنگتن طی نشست هایی به مبادله اطلاعات نظامی خود با یكدیگر می پردازند. علی رغم تمام پیشرفت هایی كه در زمینه همكاری های نظامی هند و امریكا شكل گرفته موانع زیادی نیز باقی مانده است. اگر هند به لحاظ نظامی بسیار قوی و در جایگاه مطلوبی قرار گیرد، خود به خود منافع امریكا تامین می شود. در مقابل اگر امریكا به لحاظ نظامی قوی باشد منافع هند تامین می گردد. هند در بسیاری از زمینه هایی كه با امریكا دغدغه مشترك دارد همانند مبارزه با دزدان دریایی و عملیات های حفظ صلح، با این كشور همكاری مشترك دارد. هند با قدرت نظامی قوی می تواند از شاخصه های ثبات آسیای قرن بیست و یكم باشد.

در چند سال گذشته شركتهای امریكایی موفق شده اند بیش از 8 میلیارد دلار از قراردادهای مربوط به تجهیزات نظامی كه با هند نهایی كرده اند بدست آورند. اتاق های فكر امریكا و هند جهت ارتقای همكاری های دفاعی دو كشور توصیه های زیر را به مقامات خود ارائه داده اند:

1) امریكا باید به آموزش نیروهای نظامی هند مبادرت ورزد و در زمینه هایی كه ارتش هند ضعیف است، متخصص به هند اعزام كند از جمله در زمینه اقدامات فضایی و مجازی نظامی.

2) هند باید به امریكا كمك كند تا صنایع نظامی بومی این كشور تقویت شود.

3)امریكا باید نظارت خود را از انتقال برخی تجهیزات دفاعی امریكایی به شركت های خصوصی هند جهت تولید بومی بردارد.

4) هند و امریكا باید همكاری های دفاعی دریایی را در اقیانوس هند و آسیا – پاسفیك به عنوان محور همكاری های دفاعی گسترش دهند.

5) هند باید بازدیدهای بیشتری از نیروی دریایی امریكا داشته باشد و باید از امریكا بخواهد كه تجهیزات بیشتری در زمینه نیروی هوایی در اختیار آن بخش از نیروهای امریكا‌یی كه در اقیانوس هند هستند قرار دهد.

6) هند باید از طریق توسعه نهادهای تحقیقاتی به نوسازی تجهیزات ارتش خود بپردازد.

7)هند باید قراردادهای دفاعی دو جانبه با امریكا امضا نماید.

هر چند هند و امریكا اهداف موازی بسیاری دارند اما در مورد این گزینه جدید یعنی استقرار نیروهای نظامی امریكا در هند اهداف مشترك دو كشور را می توان در مبارزه با گروههای ترویستی كه در پاكستان ریشه دارند و همچنین در ایجاد توازن با چین خلاصه كرد.

پاكستان در مركز قلمرو فعالیت های فرماندهی پاسیفیك نیروهای امریكایی قرار دارد. آنچه برای هند و امریكا محرض شده آنست كه این كشور به پناهگاهی برای تروریست ها تبدیل شده است و این موضوع خطری ملموس برای هند و امریكا است. بر اساس استراتژی 'باراك اوباما' رییس جمهور امریكا، بحران افغانستان به عنوان یكی از چالش های بزرگ امریكا، ریشه در پاكستان دارد. ژنرال ویلارد در اظهارات خود به خطرناك بودن لشكر طیبه برای تمامی كشورهای جنوب آسیا تاكید دارد. وی در اظهارات خود از رابطه این گروه با القاعده سخن گفت و معتقد است این گروه در فعالیت های تروریستی در افغانستان مشاركت دارد.

از نظر ویلارد این گروه حوزه فعالیت های خود را تنها به افغانستان و هند محدود نساخته بلكه به دنبال گسترش دامنه اقدامات خود به آسیا، اروپا و امریكای شمالی است. یعنی علاوه بر آنكه نیروهای امریكایی در افغانستان را تهدید می كند به موضوعی برای امنیت ملی امریكا تبدیل شده است و قصد اقدام در جغرافیای ایالات متحده را دارد. همچنین لشكر طیبه متهم به انجام فعالیت های تروریستی در سال 2008 در شهر بمبئی هند می باشد. واقعه بسیاری تلخی كه هندی ها همچنان به دنبال یافتن عوامل اصلی و مجازات آنها هستند.

اكنون زمان برای برجسته كردن این موارد از سوی امریكایی ها مناسب است زیرا روابط اسلام آباد – واشنگتن در هاله ای از تنش پرشدت قرار دارد. نتیجه این تنش پر شدت بكار گیری راهكار جدید در استراتژی امریكا در قبال پاكستان است كه با عنوان قدرت هوشمند به معنای تركیب زیركانه قدرت سخت و نرم شناخته می شود. امریكا از یك سو با ارائه طرح تجزیه ایالت بلوچستان پاكستان و حضور نظامی در هند با برچسب مبارزه با لشگر طیبه به پاكستان فشار می آورد و از سویی با ارائه پیشنهاد پرداخت مبالغی به پاكستان از آنها می خواهد راه انتقال تجهیزات نظامی ناتو به افغانستان را كه چند ماهی است توسط پاكستان بسته شده را باز كنند.

بطور كلی حضور نظامی امریكا را می توان در چارچوب قدرت هوشمند و قدرت اجتماعی یا مدنی این كشور در مجموع كشورهای آسیایی مورد تحلیل قرار داد. از یك سو امریكا به دنبال افزایش فعالیت های نرم در سیاست خارجی می باشد و هم در ادبیات و فعالیت های خود از اقدامات نرم حمایت می كند و از سوی دیگر علی رغم آنكه اوباما در بودجه وزارت دفاع تجدید نظر كرده یعنی برای سال 2013 مبلغ 4/525 میلیارد دلار برای وزارت دفاع درخواست كرده كه 1/5 میلیارد دلار كمتر از سال 2012 می باشد. با وجود این تغییرات امریكا به دنبال استقرار نیروهای نظامی در آن سوی مرزهای جغرافیایی خود می باشد. با نگاهی به برنامه استراتژیك دفاعی آمریكا می توان دریافت كه این كشور قبل از هر چیز به دنبال كوچكتر و تاثیرگذارتر شدن ارتش است و این امر نشان می دهد كه اوباما قبل از هر چیز به دنبال داشتن نیروهای دفاعی كارآمد و به ویژه متمركز در زمینه دفاع سایبری است و این تفكر قدیمی، مبنی بر آنكه آمریكا می تواند و باید به طور همزمان دو جنگ بزرگ را پیش ببرد دیگر فاقد اعتبار است.

چین در كنار پاكستان یكی دیگر از تهدیدات اصلی برای دو كشور هند و امریكا است لذا یكی از عوامل حضور نیروهای امریكایی در هند را تشكیل می دهد. همواره برنامه های نظامی چین و میزان بودجه های نظامی این كشور برای امریكا و هند تهدید كننده می باشد. هند از تقویت توان نظامی چین به عنوان همسایه ای كه هنوز اختلافات مرزی و سیاسی با آن دارد نگران است و امریكا هم نمی خواهد آسیای جدیدی با محوریت چین شكل گیرد. اخیرا چین اعلام كرده است كه بودجه فعالیت های نظامی خود را 2/11 درصد افزایش خواهد داد. این امر در واكنش به استراتژی نظامی اوباما می باشد. براساس این استراتژی رییس جمهور امریكا می خواهد نفوذ ایالات متحده را در منطقه آسیا – پاسیفیك تقویت كند. كارشناسان و تحلیل گران معتقدند كه درصد اعلام شده توسط چین برای مدرن سازی ارتش كمتر از میزان واقعی است. این موضوع نگرانی هند و امریكا را برانگیخته است.

چینی ها معتقدند كه: ' این میزان از بودجه نظامی برای كشوری كه دارای 3/1 میلیارد جمععیت و سرزمین بزرگ و سواحل طولانی است در مقایسه با سایر كشورها ناچیز است. از سویی قدرت چین به منظور حفظ استقلال، امنیت ملی و تمامیت ارضی می باشد. در حالی كه بودجه نظامی انگلیس و امریكا 2 درصد تولید ناخالص داخلی این كشور را تشكیل می دهد، بودجه نظامی چین 2/1 درصد تولید ناخالص داخلی این كشور در سال 2011 می باشد.' یكی از اقتصاددانان آمریكا پیش بینی كرده بود كه این كشور در سال 2008 بالاترین رشد اقتصادی جهان را داشته باشد، این در حالی است كه چین طی شش سال به این جایگاه رسید. آمریكا با ترس از افراطی گرایی بودجه نظامی خود را به 700 میلیارد دلار افزایش داد و چین در همین زمان سرمایه گذاری های گسترده ای را در صنعت، تكنولوژی و زیرساخت های كشورش انجام داد.

این موضوع به تهدیدی برای هند، ژاپن و دیگر كشورهای جنوب آسیا تبدیل شده است. لذا پنتاگون به دنبال ایجاد توازن جدید در منطقه به نفع آسیا- پاسیفیك در برابر چین می باشد. در این راستا لئون پانتا، وزیر دفاع امریكا در سخنانی در كمیته خدمات نظامی سنای امریكا گفت: 'ضروری است امریكا سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه جدیدی را در تجهیزات نظامی بكند چرا كه قدرت‌های رو به رشد 'روابط و قوانین نوین بین‌المللی را در دستور كار دارند.' وی همچنین اعلام كرد كه امریكا می خواهد به حضور نظامی چرخشی در استرالیا و فیلیپین ادامه دهد. برخی معتقدند كه در استراتژی جدید نظامی امریكا كه در اواخر بهمن ماه (ژانویه) اعلام شد، قسمتی از تلاش‌های واشنگتن به منظور حفاظت از خود در برابر نفوذ رو به رشد چین در منطقه می باشد. این درحالی است كه پكن نگران این است كه هدف از موضع نظامی واشنگتن تحت محاصره قرار دادن چین باشد.

تحقیق**م.پ**1358